Na XXXIV sesji Rady Powiatu Suskiego Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego mgr inż Maksymilian Głowacz, przedstawił informację o sytuacji przestrzegania prawa budowlanego w powiecie suskim.
Czym zajmuje się Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego? Krótko mówiąc celem nadzoru budowlanego jest dyscyplinowanie uczestników procesu budowlanego oraz zarządców i właścicieli obiektów budowlanych w realizacji ich ustawowych obowiązków.
Nadzór budowlany jako administracja zespolona, wykonuje funkcje inspekcyjno–kontrolne oraz zadania związane z użytkowaniem obiektów budowlanych.
Realizując zadania wynikające z Prawa budowlanego, powiatowy inspektor nadzoru budowlanego działając przy pomocy powiatowego inspektoratu, jest organem właściwym do :
-
- przyjmowania zawiadomień inwestora o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych, jak również zawiadomień inwestora o zmianie: kierownika budowy lub robót, inspektora nadzoru inwestorskiego, projektanta sprawującego nadzór autorski
-
- wydawania decyzji o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części wzniesionej samowolnie bez stosownej zgody od organu administracji architektoniczno-budowlanej w przypadku braku możliwości jej legalizacji badź braku woli inwestora o legalizacji obiektu
-
- wstrzymywania robót związanych z budową obiektów niezgodnie z wydanym pozwoleniem na budowę oraz wydawania decyzji w celu doprowadzenia tych obiektów do stanu zgodnego z prawem
-
- przyjmowania obiektów do użytkowania na podstawie zawiadomień o zakończeniu budowy bądź wniosków o udzielenie pozwolenia na użytkowanie
Dodatkowo organ nadzoru budowlanego jest właściwym do kotroli stanu technicznego obiektów i w przypadku stwierdzenia jego nieodpowiedniego stanu może wydawać decyzje o rozbiórce tych obiektów badź decyzję określającą usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, a w razie stwierdzenia potrzeby opróżnienia w całości lub w części budynku przeznaczonego na pobyt ludzi, bezpośrednio grożącego zawaleniem, organ może wydawać decyzję, właścicielowi lub zarządcy obiektu budowlanego o nakazie opróżnienia bądź wyłączenia w określonym terminie całości lub części budynku z użytkowania.
Nadzór budowlany jest również organem właściwym do postępowań wyjaśniających w sprawie przyczyn powstałej katastrofy budowlanej powołując komisję w celu ustalenia przyczyny i okoliczności zaistniałej katastrofy oraz wskazania zakresu czynności niezbędnych do likwidacji zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia.
Jako organ o charakterze policyjnym PINB ma możliwość również występowania z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie, w przypadku naruszenia przepisów prawa przez osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie tj kierownika robót, kierownika budowy, projektanta lub inspektora nadzoru inwestorskiego.
Realizując swoje obowiązki nadzór budowlany ma prawo wstępu
- do obiektu budowlanego,
- na teren:
budowy,
zakładu pracy,
W bieżącym roku 2017 Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Suchej Beskidzkiej zarejestrował następującą ilość spraw :
- w zakresie wniesionych skarg i wniosków do legalizacji odstępstw i obiektów – 176
-
przyjęto łącznie 293 obiekty do użytkowania na podstawie zgłoszeń oraz na podstawie wniosków o udzielenie pozwolenia na użytkowanie
-
w 400 przypadkach skontrolowano sporządzenie planu BiOZ oraz pouczono inwestorów o jego przestrzeganiu na budowie
-
wydano łącznie 333 decyzje i postanowienia w prowadzonych postępowaniach administracyjnych
-
przeprowadzono 233 kontrole w terenie
-
przyjęto 430 zgłoszeń rozpoczęcia robót budowlanych
-
przeprowadzono 32 kontrole w zakresie utrzymania obiektów przeznaczonych na pobyt letni i zimowy dzieci i młodzieży
- przeprowadzono 14 kontroli stacji paliw pod względem bezpieczeństwa użytkowania oraz pod kątem weryfikacji posiadanych koncesji
- wystawiono 2 upomnienia do wykonania nakazu zawartego w decyzji tut.Inspektoratu
-
nałożono 3 opłaty legalizacyjne na łączną kwotę 55 000 zł.
-
w 10 przypadkach zawiadomiono Prokuraturę Rejonową o popełnieniu samowoli budowlanej w związku z art.90 ustawy Prawo Budowlane.
-
Wszczęto 2 postępowania egzekucyjne w celu przymuszenia zobowiązanego do wykonania nakazów objętych prawomocnym rozstrzygnięciem.
Nadzór budowlany prowadzi również ewidencje obiektów wielkopowierzchniowych na terenie powiatu suskiego. Są to obiekty o powierzchni zabudowy przekraczającej 2 000m² oraz inne obiekty budowlane o powierzchni dachu przekraczającej 1 000m².
Zgodnie z prawem budowlanym obiekty te są poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli okresowej polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników mogących wystąpić podczas użytkowania obiektu. Takie kontrole właściciele bądź zarządcy, działając poprzez odpowiednie osoby do tego uprawnione, winni wykonać co najmniej dwa razy w roku w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada, powiadamiając Nadzór budowlany o przeprowadzonej kontroli. Właściciele bądź zarządy niespełniający tych obowiązków, mogą zostać ukarane mandatem karnym.Tego typu kontrole przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa użytkowników przez wyeliminowanie ryzyka katastrofy budowlanej.
Oprócz powyższych czynności w Inspektoracie prowadzone są nieraz trudne sprawy z zakresu prawa budowlanego wymagające fachowej konsultacji prawnej – mówił Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego mgr inż Maksymilian Głowacz.
Nadto w obowiązującej ustawie prawo budowlane położony jest szczególny nacisk na dokonywanie czynności kontrolnych przy wykonywaniu obowiązków określonych przepisami prawa. Protokolarne ustalenia przez pracowników nadzoru budowlanego dokonywane w toku tych czynności, stanowią podstawę do wydania odpowiedniej decyzji oraz podejmowania innych środków przewidzianych w przepisach prawa budowlanego. W praktyce to właśnie głównie w oparciu o ustalenia zawarte w protokołach z kontroli terenowej wydawane są przez Nadzór Budowlany rozstrzygnięcia, przewidziane przepisami prawa, stąd też znaczenie czynności kontrolnych jest bardzo duże – informował Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego.
Obecnie inspektorat funkcjonuje przy obsłudze 6,25 etatu. W tym 4 pracowników merytorycznych z uprawnieniami budowlanymi łącznie z kierownikiem organu, jedna osoba merytoryczna bez uprawnień budowlanych i 2 osoby o charakterze obsługowym (księgowość, sekretariat).
Niedługo w dziedzinie budownictwa mają nastąpić zmiany w przepisach. Jak czytamy na stronach ministerstwa infrastruktury do 15 września 2017 roku trwały konsultacje publiczne m. in. projektu ustawy o organach administracji inwestycyjnej i nadzoru budowlanego.
W projekcie tym zaproponowano aby:
Organami administracji inwestycyjnej (obecnie architektoniczno – budowlanej) będą:
1) starosta,
2) wojewoda,
3) minister (obecnie Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego).
Organami nadzoru budowlanego będą:
-
- powiatowy inspektor nadzoru budowlanego,
-
- wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego (obecnie wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego jako kierownika wojewódzkiego nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej,
-
- Główny Inspektor Nadzoru budowlanego.
Projekt pozostawia dotychczasową strukturę i właściwość miejscową organów nadzoru budowlanego. Jednak nie oznacza to rezygnacji z zapowiadanego wcześniej przekształcenia 377 powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego w ok. 100 inspektoratów okręgowych.
Ponieważ tak dużą reformę należy jednak odpowiednio przygotować, w szczególności pod względem organizacyjnym i finansowym, będzie wprowadzana stopniowo. - takie stwierdzenie można znaleźć na stronie ministerstwa infrastruktury.
Z uzasadnienia projektu ustawy wynika że :
Organami nadzoru budowlanego, zgodnie z art. 11 projektu ustawy o organach, są: powiatowy inspektor nadzoru budowlanego, wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego (dalej również „WINB”) oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (dalej: GINB).
Zarówno powiatowy, jak i wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego są częścią administracji zespolonej odpowiednio w powiecie i województwie (art. 21 ust. 1 i 24 ust. 1). Przyjęte w projekcie ustawy o organach rozwiązanie polegające na utrzymaniu dotychczasowej struktury organów nadzoru budowlanego, w ocenie projektodawcy jest uzasadnione.
Rozwiązanie to, funkcjonujące od 1 stycznia 1999 r., generalnie sprawdziło się pomimo niskiego poziomu finansowania PINB-ów oraz niewielkiej ilości etatów dla pracowników merytorycznych w niektórych inspektoratach. Z kolei rozważane w trakcie prac nad projektem ustawy rozwiązanie alternatywne, polegające na przekształceniu powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego w około 100 odzespolonych okręgowych inspektoratów nadzoru budowlanego, w opinii projektodawcy nie dawało gwarancji rozwiązania problemu niskiego poziomu finansowania organów nadzoru budowlanego. Ponadto, zachowanie dotychczasowej właściwości miejscowej (teren powiatu) organów nadzoru budowlanego stopnia podstawowego zapewnia większą dostępność tych organów dla obywateli.
Zmianie natomiast uległ sposób powoływania zarówno powiatowego, jak i wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego. Potrzeba dokonania takiej zmiany wynikła z pojawiających się zastrzeżeń co do obiektywizmu powiatowego lub wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego w zakresie kontroli obiektów budowlanych należących lub realizowanych przez organy powiatu czy wojewodę.
Obecnie bowiem powiatowi i wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego należą do administracji zespolonej oraz są powoływani i odwoływani odpowiednio przez starostę lub wojewodę (za zgodą GINB). Stąd zależność personalna powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego od starosty i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego od wojewodów jest dość duża, a od GINB znacznie ograniczona.
Również Najwyższa Izba Kontroli w informacji o wynikach kontroli pt. „Realizacja zadań przez organy nadzoru budowlanego” z dnia 5 kwietnia 2013 r., znak: KIN-4101-05/2012, nr ewid. 193/2012/P/12/079/KIN, wyraziła krytyczne stanowisko w tym względzie.
W konsekwencji taka sytuacja istotnie zwiększa podatność ww. inspektoratów na uwarunkowania i zależności lokalne. Jednocześnie centralny organ nadzoru budowlanego (GINB) nie ma obecnie dużego wpływu na wyciąganie konsekwencji w stosunku do powiatowych i wojewódzkich inspektorów za nieprawidłowe działania, które organ centralny stwierdza w ramach prowadzonych kontroli i postępowań. Stan taki, w stosunku do służb o charakterze kontrolnym, czy wręcz policyjnym, należy uznać za wyjątkowo niepożądany.
Zatem, zwierzchnictwo personalne nad powiatowymi inspektorami nadzoru budowlanego będzie w rękach wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego. WINB powoływał będzie powiatowego inspektora nadzoru budowlanego za zgodą GINB-a i po zasięgnięciu opinii starosty. Opinia ta nie będzie miała wiążącego charakteru, a starosta obowiązany jest do jej wydania w terminie 14 dni.
WINB będzie także odwoływał powiatowego inspektora nadzoru budowlanego z tym, że nie będzie w tej sytuacji wymagane przedłożenie opinii przez starostę. WINB będzie jednak zobowiązany do odwołania powiatowego inspektora nadzoru budowlanego jeśli wystąpi o to do niego GINB. W takim przypadku opinia starosty nie będzie wymagana (art. 23 ust. 5).
Spowoduje to zwiększenie kontroli organu centralnego, odpowiedzialnego za właściwe działanie nadzoru budowlanego, nad organami pierwszego szczebla i uniezależni te organy od wpływów lokalnych, jednocześnie zwiększając w praktyce odpowiedzialność za podejmowane działania.
Z powyższych względów GINB powoływać będzie WINB-ów, z tym że po zasięgnięciu opinii wojewody. Przy odwołaniu przez GINB wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego opinia wojewody nie będzie wymagana.
GINB będzie także sprawować nadzór nad WINB-ami. Nad powiatowymi inspektorami nadzoru budowlanego nadzór sprawować będą właściwi WINB-owie. Dodatkowo GINB będzie miał uprawnienia do kontroli działalności powiatowych i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego, natomiast wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego będzie odpowiedzialny za kontrolę powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego. WINB będzie ponadto zobowiązany do przekazywania GINB-owi planów kontroli na następny rok oraz informacji o wynikach kontroli przeprowadzonych w roku poprzednim. Projektowana ustawa ustala terminy na przekazanie powyższych planów i informacji.
Ponadto, GINB może w każdym przypadku żądać przedstawienia określonych akt kontroli przeprowadzonych przez WINB. Kontrole powiatowych i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego nie będą odbywać się na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej, która przy nowej (pionowej) strukturze wydaje się zbyt sformalizowana. Proponuje się ustanowienie swoistego trybu kontroli w rozporządzeniu, mając na celu przyspieszenie działań kontrolnych, ale przy zachowaniu zasady kontradyktoryjności..
Rozpatrywanie skarg na działalność wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego pozostanie w gestii GINB-a, a w stosunku do powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego – w kompetencji właściwych wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego.
Projektowana ustawa ustanawia także wymagania jakie musi spełnić osoba piastująca stanowisko powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. Osoba ta musi:
1) być obywatelem polskim;
2) korzystać z pełni praw publicznych;
3) nie być skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
4) posiadać:
a) wykształcenie wyższe magisterskie lub równorzędne,
b) uprawnienia budowlane bez ograniczeń;
5) mieć co najmniej 5-letni staż pracy.
Podobne wymogi zostały przewidziane dla osoby pełniącej funkcję wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego, z tym że od niej wymagane jest posiadanie 7 – letniego stażu pracy.
Mając na uwadze, iż powiatowy inspektor nadzoru budowlanego oraz jednostka go obsługująca (powiatowy inspektorat) wchodzą w skład powiatowej administracji zespolonej projektowana ustawa wprowadza możliwość pokrywania części wydatków inwestycyjnych oraz wynikających z funkcjonowania powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego, a także związanych z ich wzmocnieniem kadrowym – z budżetu powiatu. Rozwiązanie to jest komplementarne z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2016 r. poz. 814 z późn. zm.), zgodnie z którym do zadań publicznych powiatu należy również zapewnienie wykonywania określonych w ustawie zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.
Właściwość rzeczowa organów nadzoru budowlanego określa Kodeks Urbanistyczno Budowlany (KUB) . Zakres zadań organów nadzoru budowlanego wskazany został w art. 12 projektowanej ustawy:
1) kontrola zgodności realizacji inwestycji z przepisami KUB, aktami planowania przestrzennego oraz zgodą inwestycyjną,
2) kontrola posiadania uprawnień budowlanych przez uczestników procesu inwestycyjnego,
3) prowadzenie postępowań w sprawach:
a) zgody na użytkowanie,
b) naruszeń przepisów KUB,
4) współdziałanie z organami administracji publicznej na zasadach określonych w KUB,
5) badanie przyczyn powstawania katastrof budowlanych,
6) kontrola sposobu użytkowania obiektu budowlanego,
7) kontrola stosowania wyrobów budowlanych,
8) wprowadzanie danych do rejestru urbanistyczno-budowlanego.
W celu zapewnienia organom nadzoru budowlanego możliwości skutecznego działania w zakresie nałożonych na nie obowiązków w projekcie ustawy o organach wyraźnie wskazano, iż:
1) właściwy miejscowo komendant Policji jest obowiązany, na wniosek organu nadzoru budowlanego, do zapewnienia jemu lub osobie działającej z jego upoważnienia, pomocy Policji w trakcie czynności kontrolnych,
2) właściwe izby samorządu zawodowego mają obowiązek przekazywania informacji lub udostępniania dokumentów dotyczących specjalności i zakresu uprawnień posiadanych przez osoby wykonujące zawód architekta lub inżyniera budownictwa na żądanie organu nadzoru budowlanego związane z wykonywaniem zadań określonych przepisami ustawy.
Dodatkowo projektowana ustawa nadała organom nadzoru budowlanego uprawnienie do wzywania osób w charakterze świadka (także przez pełnomocnika) do udziału w czynnościach kontrolnych, a także do składania zeznań osobiście, na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego, jeżeli ma to istotne znaczenie dla wyników kontroli.
Do kontroli przeprowadzanych przez organy nadzoru budowlanego nie znajdą zastosowania przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Jest to przede wszystkim spowodowane różnymi celami tych kontroli, ponadto stosowanie wielu ograniczeń w kontroli podmiotów gospodarczych wynikających z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (np. co do liczby dni kontroli w roku) w praktyce uniemożliwiłby wykonywanie zadań nadzoru budowlanego wobec przedsiębiorców.
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego zgodnie z art. 28 ust. 1 projektu ustawy o organach jest centralnym organem nadzoru budowlanego (dotychczas również w sprawach administracji architektoniczno-budowlanej - zgodnie z art. 88 ust. 1 Pb). Projekt ustawy o organach zwiększa skuteczność mechanizmów kontroli i nadzoru GINB nad działaniami podległych mu organów m.in. poprzez:
- możliwość wydawania przez GINB poleceń podjęcia określonych działań wojewódzkiemu i powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego,
- możliwość kierowania do powiatowych i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego wniosków o wszczęcie postępowania w sprawie wznowienia postępowania albo stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia, zaś wówczas organ nadzoru budowlanego jest obowiązany z urzędu wszcząć postępowanie.
Sposób wyłonienia i powołania osoby na stanowisko Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego uległ zmianie jedynie w zakresie niektórych z wymagań formalnych dla kandydatów na to stanowisko, takich jak: konieczność posiadania uprawnień budowlanych bez ograniczeń oraz kompetencji kierowniczych oraz co najmniej 7–letniego stażu pracy.
Ustawa wejdzie w życie na zasadach i w trybie określonym w ustawie - Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks urbanistyczno – budowlany.
