Statystyki Państwowej Straży Pożarnej pokazują, że każdego roku dochodzi do ponad setki wybuchów butli z gazem płynnym. Wypadki te najczęściej mają miejsce w budynkach mieszkalnych o zabudowie wielorodzinnej oraz w domach jednorodzinnych.
Najczęstszą przyczyną wybuchu butli z gazem płynnym jest nieprawidłowe użytkowanie, zwłaszcza podłączanie butli do urządzeń, a na dalszym miejscu – nieszczelność butli lub instalacji do niej podłączanej. Wystarczy nawet mała nieszczelność, aby gaz ulotnił się i stworzył mieszaninę wybuchową. W zamkniętym pomieszczeniu to zagrożenie zdrowia, a często i życia użytkowników.
Zgodnie z raportem za 2024 r. dotyczącym rynku gazu płynnego, prezentowanym przez Polską Organizację Gazu Płynnego, w Polsce jest ok. 11 mln butli na gaz LPG, wykorzystywanych do zasilania kuchenek gazowych, grilli, ogrzewania domów. Według badania Ekobarometr 2024 aż 41% Polaków potwierdza, że zdarzyło im się korzystać z gazu płynnego LPG, w tym 49% mieszkających na wsi, 37% mieszkańców małych i średnich miast oraz 33% mieszkańców metropolii. Spośród użytkowników gazu LPG na wsi aż 52% korzystało z niego do przygotowywania posiłków, przede wszystkim używając popularnych 11-kilogramowych butli.
W odpowiedzi na te dane dotyczące użytkowania butli na gaz LPG, Transportowy Dozór Techniczny, przy wsparciu Ministerstwa Infrastruktury, rozpoczął kampanię informacyjno-edukacyjną BEZPIECZNA BUTLA – BEZPIECZNY DOM, której celem jest zwiększenie świadomości dotyczącej bezpiecznej eksploatacji butli na gaz LPG oraz edukacja, jak uniknąć zagrożeń i postępować zgodnie z przepisami technicznymi oraz zasadami bezpieczeństwa.
Zapraszamy do zapoznania się z kompendium wiedzy dotyczącym bezpiecznej eksploatacji butli LPG, a także do pobrania materiałów oraz ich udostępniania.
Butle zawierające gaz LPG są bezpieczne – o ile zostaną zachowane podstawowe zasady ich użytkowania, a butla pochodzi z legalnego źródła. Przyczyną większości pożarów lub eksplozji gazu nie jest sama butla, ale jej wadliwe podłączenie do kuchenki gazowej, grilla lub ogrzewacza.
O CZYM TRZEBA PAMIĘTAĆ, KUPUJĄC BUTLĘ Z GAZEM
Upomnij się o PARAGON i zachowaj go wraz z folią termokurczliwą, którą zdejmiesz z zaworu butli. Mogą być potrzebne w razie reklamacji lub jakichkolwiek roszczeń wobec dostawcy. Zwróć uwagę na STAN TECHNICZNY: czy butla nie ma wgnieceń lub śladów korozji.
SPRAWDŹ, CZY BUTLA MA:
• tabliczkę znamionową (wybita lub przytwierdzona na stałe) oraz sprawdź czy na tabliczce lub w jej pobliżu na kołnierzu, uchwycie jest wybite ważne badanie techniczne butli,
• instrukcję bezpieczeństwa/obsługi (naklejka na kołnierzu lub korpusie butli),
• plombę (folia termokurczliwa na zaworze butli),
• tę samą nazwę firmy na naklejce i plombie oraz namalowaną na butli.
Nie kupuj butli, jeśli:
• była przerabiana lub ma dwie spoiny,
• jest w kolorze czerwonym lub żółtym,
• widoczne są na niej uszkodzenia,
• badanie techniczne butli jest nieważne – patrz tabliczka znamionowa
Bezpieczny okres użytkowania reduktora i przewodu elastycznego to ok. 5 lat (data produkcji znajduje się na obudowie reduktora). Po tym czasie lepiej go wymienić, nawet jeśli nie widać uszkodzeń. Stosuj przewody elastyczne przeznaczone do propanu-butanu, informacje o przeznaczeniu są zazwyczaj umieszczone na przewodzie.
Butla MUSI mieć tabliczkę znamionową wytłoczoną lub przymocowaną na stale. Na tabliczce lub w jej pobliżu na kołnierzu, uchwycie powinna być wybita informacja o ważności badania technicznego. Jeżeli od daty produkcji lub ostatniego badania butli upłynęło więcej niż 10 lat, butla nie powinna być używana i należy ją poddać kolejnemu badaniu.
CZUJNIK GAZU nie zastąpi sprawnego przyłącza, ale pomoże zachować bezpieczeństwo. Instalując czujnik, trzeba stosować się do wskazówek producenta. W instrukcji obsługi producent informuje, jaki jest przewidywany czas żywotności elementu wykrywającego gaz, np. 5 lat. Po tym czasie czujnik staje się BEZUŻYTECZNY.
Jeśli poczujesz zapach gazu albo włączył się alarm detektora gazu:
Do gazu dodawany jest nawaniacz o drażniącym zapachu, który człowiek wyczuwa dużo wcześniej, niż gaz osiągnie stężenie mogące spowodować wybuch. Również detektory gazu uruchamiają alarm przy stężeniu, które jeszcze nie grozi eksplozją – według deklaracji producentów np. przy 1/10 ilości gazu w powietrzu, które mogłoby doprowadzić do wybuchu. Nie masz czasu na panikę, ale MASZ CZAS NA RACJONALNE DZIAŁANIE i usunięcie zagrożenia.
Pierwszym odruchem po wejściu do ciemnego pomieszczenia, w którym wyczuwalny Jest gaz, jest zapalenie światła.
Powstrzymaj się przed tym: NAJMNIEJSZA ISKRĄ, która może powstać we włączniku światła, MOŻE SPOWODOWAĆ WYBUCH. Nie wyłączaj również światła – przeskok iskry w wyłączniku jest bardziej niebezpieczny niż już działająca lampa. Nie wyciągaj z gniazdka podłączonych urządzeń, nie podłączaj np. wentylatora, żeby przyspieszyć wietrzenie.
Tutaj również może powstać iskra powodująca eksplozję.
ZRÓB PRZECIĄG, otwórz szeroko okna i drzwi, zapewnij naturalny ruch powietrza. Przewietrz pomieszczenie, ale bez użycia np. wyciągu kuchennego lub innych urządzeń elektrycznych. Jeżeli pomimo zamknięcia zaworu butli gaz wciąż się ulatnia, WYNIEŚ BUTLĘ na wolne powietrze, z dala od źródeł ognia i urządzeń elektrycznych.
Na butli powinna być zamieszczona instrukcja bezpieczeństwa/obsługi butli (naklejka na korpusie lub kołnierzu). Stosuj się do niej, by uniknąć niebezpieczeństwa. Najistotniejsze informacje:
PRZECHOWYWANIE: gaz LPG jest cięższy od powietrza, zbiera się w miejscach położonych najniżej (np. studzienkach, otworach kanalizacyjnych), dlatego butle powinny być przechowywane w pozycji stojącej, w wentylowanym pomieszczeniu, powyżej powierzchni ziemi (nie w piwnicy), z dala od źródeł ciepła (nie w kotłowni, hydroforni lub węźle cieplnym), otwartego ognia, urządzeń lub instalacji elektrycznych (które mogłyby być np. źródłem iskier), z dala od pojazdów silnikowych (nie w garażu).
Przechowywana na zewnątrz butla, ze względu na rozszerzalność cieplną gazu, powinna być umieszczona w miejscu osłoniętym od słońca. Należy ją chronić również przed opadami.
PODŁĄCZANIE: upewnij się, że zawory np. kuchenki, grilla, piecyka są zakręcone, a w okolicy nie ma żadnego źródła zapłonu (ogień, papieros, urządzenie elektryczne). Zamknij dokładnie zawór starej butli. Odkręć reduktor. Zaślepkę z butli, która będzie podłączana, nakręć na zawór starej butli. Sprawdź stan uszczelki nowej butli. Podłącz reduktor do pełnej butli. PAMIĘTAJ: nakrętkę reduktora dokręca się przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.
SPRAWDZANIE SZCZELNOŚCI: po przykręceniu reduktora otwórz zawór butli. Używając piany z wody z mydłem lub płynem do mycia naczyń, sprawdź szczelność połączenia butli z reduktorem i zaworu butli. Pęcherzyki gazu oznaczają brak szczelności. W przypadku nieszczelności połączenia: zakręć zawór, odłącz butlę od kuchenki i wynieś ją na zewnątrz. Jeśli nieszczelny jest zawór butli, zwróć ją natychmiast dostawcy.
Nigdy nie sprawdzaj szczelności przyłącza przy użyciu zapałek lub zapalniczki!
Nazwa firmy na instrukcji obsługi i plombie na zaworze (gwarantującej, że butla jest pełna) powinna być zgodna z nazwą firmy namalowaną na butli. Na naklejce znajdują się również: podstawowe informacje o gazie, firmie, która napełniła butlę i telefon kontaktowy.
Warto zakręcić zawór butli zawsze, gdy jest nieużywana (np. na noc) lub podczas dłuższej nieobecności (np. wyjazd na wakacje).