29 października 1944 roku 1. Dywizja Pancerna po zwycięskich walkach z Niemcami wkroczyła do Bredy. Miasto było ważnym punktem strategicznym na linii obrony Wehrmachtu. Broniły go trzy niemieckie dywizje piechoty, liczące około 45 tysięcy żołnierzy. Polacy, dowodzeni przez generała Stanisława Maczka, mieli do dyspozycji 15 tysięcy żołnierzy, 300 czołgów i 450 dział artyleryjskich.
Generał Maczek, z wykształcenia filolog i filozof, a z ducha humanista, zdecydował, że walka o Bredę nie może zniszczyć miasta ani zagrażać jego mieszkańcom. Do swoich żołnierzy mawiał: Bijcie się tak, jak bił się zawsze żołnierz polski w ciągu całej historii. Bijcie się twardo i po rycersku.
„Czarne Diabły” miały zaatakować bez przygotowania artyleryjskiego. Maczek poprosił również alianckie dowództwo, by odstąpiło od przeprowadzenia bombardowań z powietrza, a swoim żołnierzom polecił, by ograniczyli używanie czołgowych armat. Zamiast „barbarzyńskiej” siły generał miał chytry plan. Niemcy byli przygotowani na odparcie ataku od zachodu, zgodnie z kierunkiem ofensywy alianckiej. Polacy jednak obeszli Bredę łukiem od północy, wykonali zwrot o 90°, i zaatakowali miasto od wschodu, osiągając efekt pełnego zaskoczenia. W tym samym czasie 3 Brygada Strzelców atakowała od południowego zachodu. Polacy wzięli przeciwnika w kleszcze. Niemcy, obawiając się okrążenia, wycofali się z miasta. 24 godziny później Breda mogła cieszyć się wolnością.
„Byłem dumny z tych biało-czerwonych flag. Pierwsze wrażenie było takie, że wracam do polskiego miasta. W oknach widniały napisy: ‘Dziękujemy wam, Polacy’” — wspominał generał po latach.
Postać generała Stanisława Maczka jest szczególnie pielęgnowana w Jordanowie. To właśnie Jordanów w wyjątkowy sposób honoruje pamięć o dowódcy i jego żołnierzach z 10 Brygady Kawalerii, którzy w 1939 roku bronili południowej Polski przed niemiecką inwazją.
Co roku w Wysokiej odbywają się uroczyste obchody wybuchu II wojny światowej oraz widowisko historyczne, które przybliża dramatyczne wydarzenia z września 1939 roku, kiedy to w Wysokiej płk Stanisław Maczek rozpoczął swój zwycięski szlak bojowy, zakończony zdobyciem niemieckiego Wilhelmshaven w maju 1945 roku.
Ulica im. gen. Maczka – jedna z jordanowskich ulic nosi imię słynnego dowódcy.
W listopadzie 2025 roku, podczas obchodów Narodowego Święta Niepodległości, w Jordanowie odsłonięte zostanie popiersie gen. Stanisława Maczka.
List od prof. Andrzeja Maczka – w 2019 roku na portalu PowiatSuski24.pl opublikowano list od profesora Andrzeja Maczka, syna generała, w którym wyraził on wdzięczność społeczności Jordanowa za pamięć i troskę o dziedzictwo jego ojca. Treść listu znajdziecie TUTAJ.
Postać generała Stanisława Maczka łączy historię polskiego oręża, europejską pamięć o wyzwoleniu i lokalną tożsamość Małopolski. Dla mieszkańców powiatu suskiego i całego regionu jego postawa pozostaje inspiracją symbolem żołnierskiego honoru, odwagi i szacunku dla ludzkiego życia.
Źródło: IPN