Patrząc na bieg Skawy na mapie, można by powiedzieć, że to bardzo niezdecydowana rzeka. Najpierw płynie na wschód, potem, jakby nie spodobały się jej Gorce skręca szerokim łukiem na zachód, tocząc wody między stokami Beskidu Żywieckiego i Beskidu Makowskiego, po czym w okolicach Suchej Beskidzkiej kieruje się zdecydowanie na północ i koło Smolic wpada do Wisły.

Skawa wypływa kilkoma potokami poniżej Przełęczy Spytkowickiej na wysokości ok. 700 m n.p.m. Górny bieg Skawy nazywany jest tradycyjnie Wsiowym Potokiem.

Za Spytkowicami podróż z biegiem Skawy może przebiegać na dwa sposoby – przez Wysoką wprost do Jordanowa ub przez miejscowość Skawa do Naprawy, czyli niemal dokładnie wzdłuż rzeki.

W Wysokiej znajduje się późnorenesansowy dwór obronny z XVII wieku o unikatowych wartościach architektonicznych i historycznych. Wokół budynku można dostrzec ślady tarasowego ogrodu włoskiego i swobodnego parku krajobrazowego. Dodajmy, że w miejscowości tej w 1816 roku urodził się ksiądz Józef Stolarczyk, pierwszy proboszcz parafii w Zakopanem.

Wjeżdżając do pobliskiego Jordanowa po lewej stronie miniemy imponujący budynek zwany Poczekaj. To dawny zajazd zbudowany w połowie XIX wieku. W mieście znajduje się wiele budynków zaprojektowanych przez wybitnego architekta Jana Sas Zubrzyckiego. Nie sposób nie zauważyć Ratusza Miejskiego, budynku dawnego Sądu Grodzkiego czy kościoła p.w. Przenajświętszej Trójcy będącego sanktuarium Matki Bożej Trudnego Zawierzenia. O urokach okolicy można się przekonać z wysokości wieży widokowej na Hajdówce, z której roztaczają się piękne widoki na masyw Babiej Góry, Beskid Makowski a przy dobrej widoczności także na Tatry.

Z Jordanowa niedaleko jest do Sidziny, z której wybiega ciekawy szlak pieszy na mało znane, ale urokliwe Pasmo Polic.

W Osielcu stoi neoklasycystyczny kościół świętych Apostołów Filipa i Jakuba, wybudowany w latach 1838-1841. Ze świątynią wiąże się kilka ciekawostek – jeden z tutejszych proboszczów, ksiądz Edward Komara, był później biskupem w Tarnowie; pierwsze organy do świątyni wykonał samouk z Lubnia, a w parafialnym archiwum znajduje się list z okresu międzywojennego napisany w języku chińskim przez księdza Tomasza Tsitsikara z Mandżurii.

Na uwagę zasługuje również stojąca w centrum wsi kaplica, w której wnętrzu umieszczono rzeźbę z piaskowca przedstawiającą upadek Chrystusa. Jest to prawdopodobnie trzystuletni posąg, który wcześniej znajdował się przed kościołem w Mucharzu.

Dalej droga prowadzi przez Kojszówkę, Juszczyn i Białkę (tutaj odchodzi droga numer 957 prowadząca przez Zawoję na Przełęcz Krowiarki i dalej do Zubrzycy Górnej na Orawie. Z Zawoi prowadzi wiele szlaków na Diablaka i Małą Babią Górę) do Makowa Podhalańskiego.

W tej ostatniej miejscowości w kościele Przemienienia Pańskiego czczony jest obraz Matki Boskiej Opiekunki i Królowej Rodzin. W wyposażeniu zwraca też uwagę barokowy krucyfiks w ołtarzu bocznym Bractwa Cierniowej Korony oraz klasycystyczna ambona.

Z Makowa blisko już do Suchej Beskidzkiej, gdzie w Karczmie Rzym Diabeł spotkał Mistrza Twardowskiego i porwał go na Księżyc. Inna z opowieści chętnie powtarzanych przez przewodników mówi, że przed wiekami w okolicy mieszkał złośliwy smok Kicek. Kiedy w końcu udało się go wygnać, ludność wyległa na rynek radośnie wołając Sucha bez Kicka, co miało dać początek obecnej nazwie miejscowości.

Zostawmy jednak legendy, skupmy się na faktach. Prawdą jest, że z Suchą Beskidzką związany jest Billy Wilder, jeden z najsłynniejszych reżyserów, zdobywca 6 Oscarów, twórca „Pół żartem, pół serio”. Jego rodzice na początku XX wieku prowadzili w Suchej restaurację dworcową. Sam budynek, leżący na szlaku Galicyjskiej Kolei Transwersalnej, po odrestaurowaniu w ostatnich latach zachwyca swoją specyficzną atmosferą.

Obowiązkowym punktem pobytu jest też z pewnością wizyta w suskim zamku, wybudowanym przez krakowskiego złotnika włoskiego pochodzenia Gaspara Castiglione. Renesansowa budowla, ze względu na swój wygląd nazywana małym Wawelem, jest dziś siedzibą między innymi Muzeum Miejskiego i galerii sztuki. Tuż obok zamku znajduje się wspaniale odnowiona neogotycka oranżeria. W oranżerii Braniccy, jako zamiłowani botanicy, hodowali unikatowe gatunki roślin egzotycznych. 

Sucha Beskidzka to doskonałe miejsce wypadowe na szlaki turystyczne. Bezpośrednio z miejscowości szlak niebieski zaprowadzi nas przez wieżę widokową na Mioduszynie do Makowa Podhalańskiego, a w drodze powrotnej na Carchli spotkamy znaki czerwone, którymi wrócimy do Suchej. Z pobliskiego Krzeszowa można wyruszyć na Leskowiec w Beskidzie Małym, a ze Stryszawy na Jałowiec w Beskidzie Żywieckim.

Od Suchej Beskidzkiej Skawa podąża zdecydowanie na północ. Cały czas towarzyszy jej droga krajowa numer 28 biegnąca między stokami Beskidu Małego (po lewej) i Beskidu Makowskiego (po prawej). To część trasy samochodowej ze Stryszawy (z niezwykle interesującym Beskidzkim Centrum Zabawki Drewnianej) do Lanckorony.

W kilku miejscach trasa przebiega po zupełnie nowym śladzie, który został wytyczony w związku z budową zapory w Świnnej Porębie. Docieramy do zbiornika wodnego – Jezioro Mucharskie, gdzie można już skorzystać między innymi z rejsów statkiem czy wejść na koronę zapory.

Kolejny miastem w dolinie Skawy są Wadowice, miejsce narodzin Karola Wojtyły, późniejszego papieża Jana Pawła II.

Dalsza podróż wzdłuż Skawy prowadzi drogą krajową numer 28. Trasa biegnie przez Dolinę Karpia, nazywaną również Mazurami Małopolski. Obie nazwy są w pełni uprawnione, bo w okolicy mnóstwo jest zbiorników wodnych, w których od wieków hodowany jest karp zatorski, zwany też królewskim, ze względu na swój delikatny smak, świeży zapach i oryginalny kolor. O walorach tego zakątka można się przekonać na Rowerowym Szlaku Doliny Karpia biegnącym przez 7 gmin leżących w dolinach Wisły i Skawy. Trasa prowadzi przez obszary chronione Natura 2000, Rezerwat Przyrody Przeciszów i Rudniański Park Krajobrazowy, znajdują się na niej dwór z XVIII wieku (w Brzeźnicy), zamek z XVI wieku (w Spytkowicach), Izba Regionalna Doliny Karpia (w Osieku) czy kościół pw. świętego Mikołaja (w Polance Wielkiej).

Skawa uchodzi do Wisły w okolicy wsi Smolice. Jest rzeką o znacznym potencjale powodziowym. Powódź z 1783 r. zaznaczyła się wielkimi stratami zwłaszcza w Suchej Beskidzkiej, gdzie wezbrana Skawa zniszczyła nadrzeczną lewobrzeżną część miasta. Zniszczona została większość brodów. Kolejne powodzie, szczególnie częste w pierwszych dwóch dekadach XIX w. spowodowały, że budowaną w latach 40. XIX w. drogę z Wadowic do Suchej pomimo oczywistych trudności terenowych poprowadzono tylko lewym brzegiem rzeki.





Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Kraków
Źródło: wikipedia
Foto: Wikipedia